حجم مبنا در بورس به چه معناست (Base Volume)؟☄️نحوه محاسبه base volume در بورس و استراتژی معاملاتی آن!

گلاره ابراهیمی

بررسی مفهوم حجم مبنا در بورس✅ از تعریف base volume تا معرفی ابزارهای تحلیل حجم مبنا در stock!

مفهوم حجم مبنا در بورس (Base Volume) یکی از مفاهیم کلیدی در «بورس اوراق بهادار» است که نقش مهمی در تعیین قیمت پایانی سهام ایفا می‌ کند.

به‌ طور ساده، حجم مبنا در بورس به حداقل تعداد سهمی گفته می‌ شود که باید در طول یک روز معاملاتی خرید و فروش شود تا تغییرات قیمت سهم به‌ طور کامل در قیمت پایانی اعمال شود.

بسیاری از فعالان بازار هنگام مقایسه “فارکس بهتر است یا بورس“، به تفاوت‌ های ساختاری این دو بازار توجه دارند؛ از جمله وجود یا نبود حجم مبنا!

در «بورس تهران»، حجم مبنا حداقل تعداد سهمی است که باید طی یک روز معاملاتی معامله شود تا تغییر کامل قیمت مجاز در پایان روز اعمال گردد. به عنوان مثال، اگر سهمی دارای “حجم مبنا 400,000” باشد و تنها “200,000 سهم” معامله شود، تنها [50%] از نوسان مجاز در قیمت پایانی اعمال می‌ شود.

این سازوکار در مقایسه با بازار فارکس که با حجم معاملات روزانه بیش از 7.5 تریلیون دلار و بدون حجم مبنا فعالیت می‌ کند، باعث کنترل نوسانات غیرواقعی در بورس می‌ شود.

 

از سوی دیگر، “نوسانگیری در بورس” به دلیل وجود محدودیت‌ هایی مانند «دامنه نوسان» و «حجم مبنا»، نیازمند دقت و مهارت بیشتری است.

در جدول زیر، تأثیر میزان تحقق حجم مبنا بر قیمت پایانی مشاهده می‌ شود:

تحقق حجم مبنا	حجم معاملات روز	درصد نوسان مؤثر	تأثیر بر قیمت پایانی
100%	کامل	100%	کامل
50%	نصف	50%	نیمه‌ کاره

 

برای موفقیت در بورس، درک صحیح از مفاهیمی چون حجم مبنا، نرخ بهره، تأثیر نرخ ارز و داده‌ های اقتصادی الزامی است. این عوامل به معامله‌ گران کمک می‌ کند تا تصمیمات بهینه‌ تری در شرایط پرنوسان بازار اتخاذ کنند.

 

حجم مبنا در بورس چیست؟

حجم مبنا یک معیار مهم در بازار بورس است که برای تعیین حداقل حجم معاملات مورد نیاز برای تغییر قیمت پایانی یک سهم استفاده می شود. این مفهوم توسط «سازمان بورس و اوراق بهادار» تعیین می شود و هدف از آن، کنترل نوسانات قیمت و جلوگیری از دستکاری قیمت سهام است.

حجم مبنا به طور مستقیم با سرمایه شرکت و میزان شناوری سهام آن ارتباط دارد. هر چه سرمایه شرکت بیشتر باشد، حجم مبنای آن نیز بالاتر خواهد بود. این امر باعث می شود که برای تغییر قیمت سهام شرکت های بزرگ تر، به حجم معاملات بیشتری نیاز باشد.

 

مفهوم حجم مبنا در بورس

حجم مبنا در واقع یک مکانیزم کنترلی است که توسط ناظران بازار برای ایجاد ثبات و جلوگیری از نوسانات شدید قیمت طراحی شده است. این مفهوم به خصوص در بازارهای نوظهور مانند بورس ایران اهمیت زیادی دارد، زیرا می تواند از تاثیر معاملات کوچک بر قیمت سهام جلوگیری کند.

به عنوان مثال، اگر حجم مبنای یک سهم 100,000 باشد، تا زمانی که حجم معاملات به این مقدار نرسد، قیمت پایانی سهم تغییر نخواهد کرد. این امر باعث می شود که قیمت سهام در برابر معاملات کوچک و احتمالاً دستکاری شده مقاومت بیشتری داشته باشد.

 

تعریف حجم مبنا

حجم مبنا به صورت رسمی این گونه تعریف می شود: “حداقل تعداد سهامی که باید در یک روز معاملاتی مورد داد و ستد قرار گیرد تا قیمت پایانی سهم تغییر کند.” این تعریف نشان می دهد که حجم مبنا در بورس یک عامل کلیدی در تعیین قیمت پایانی سهام است.

 

ویژگی های base volume

حجم مبنا دارای ویژگی های منحصر به فردی است که آن را به یک ابزار مهم در بازار بورس تبدیل کرده است:

• متغیر بودن: حجم مبنا برای هر سهم متفاوت است و می تواند در طول زمان تغییر کند؛
• ارتباط با سرمایه شرکت: حجم مبنا معمولاً با سرمایه شرکت رابطه مستقیم دارد؛
• تاثیر بر نوسانات قیمت: حجم مبنا می تواند نوسانات قیمت را کنترل کند؛
• نقش در شفافیت بازار: استفاده از حجم مبنا به شفافیت بیشتر در معاملات کمک می کند.

 

مزایا و معایب تحلیل حجم مبنا

استفاده از حجم مبنا در تحلیل بازار مزایا و معایبی دارد که باید به آنها توجه کرد:

مزایای استفاده از حجم مبنا	محدودیت های حجم مبنا
کنترل بهتر نوسانات قیمت	پیچیدگی در محاسبه و تحلیل
جلوگیری از دستکاری قیمت توسط معاملات کوچک	امکان تغییر دستی توسط ناظران بازار
ایجاد ثبات بیشتر در بازار	عدم انعکاس کامل شرایط واقعی بازار در برخی موارد
کمک به شفافیت بیشتر در معاملات	–

 

چگونگی محاسبه حجم مبنا در بورس (Base volume)

محاسبه حجم مبنا یک فرآیند پیچیده است که توسط سازمان بورس انجام می شود. این محاسبه بر اساس فاکتورهایی مانند “سرمایه شرکت”، “میزان شناوری سهام” و “متوسط حجم معاملات روزانه” صورت می گیرد.

 

به طور کلی، فرمول محاسبه حجم مبنا به این صورت است:

حجم مبنا = (درصد معینی از سرمایه شرکت) × (ضریب شناوری سهام)

 

البته باید توجه داشت که این فرمول می تواند بسته به شرایط بازار و سیاست های سازمان بورس تغییر کند. همچنین، سازمان بورس می تواند در شرایط خاص، حجم مبنای یک سهم را به صورت دستی تغییر دهد.

 

فرمول محاسبه حجم مبنا

فرمول دقیق محاسبه حجم مبنا به این صورت است:

حجم مبنا = (0.0005 × سرمایه شرکت) × ضریب شناوری

 

در این فرمول:

• 0.0005 یک عدد ثابت است که توسط سازمان بورس تعیین شده است؛
• سرمایه شرکت بر حسب ریال محاسبه می شود؛
• ضریب شناوری عددی بین 0 تا 1 است که نشان دهنده میزان سهام در دسترس برای معامله است.

 

مثال عملی محاسبه

فرض کنید شرکتی با سرمایه 1,000,000,000,000 ریال (یک تریلیون ریال) و ضریب شناوری 0.8 داریم. حجم مبنای این شرکت به این صورت محاسبه می شود:

حجم مبنا = (0.0005 × 1,000,000,000,000) × 0.8 = 400,000 سهم

 

یعنی برای این شرکت، حداقل 400,000 سهم باید معامله شود تا قیمت پایانی تغییر کند.

 

تأثیر حجم مبنا بر قیمت سهام

حجم مبنا تاثیر قابل توجهی بر نحوه تعیین قیمت پایانی سهام دارد. وقتی حجم معاملات به حجم مبنا نمی رسد، قیمت پایانی بر اساس میانگین وزنی قیمت های معامله شده تا آن لحظه محاسبه می شود. اما زمانی که حجم معاملات از حجم مبنا فراتر می رود، قیمت پایانی بر اساس میانگین وزنی کل معاملات روز تعیین می شود.

این مکانیزم باعث می شود که قیمت سهام در برابر معاملات کوچک و احتمالاً دستکاری شده مقاومت بیشتری داشته باشد و ثبات بیشتری در بازار ایجاد شود.

 

رابطه حجم و نوسانات قیمت

حجم معاملات و نوسانات قیمت رابطه نزدیکی با یکدیگر دارند. معمولاً، افزایش حجم معاملات با افزایش نوسانات قیمت همراه است. حجم مبنا با کنترل تاثیر حجم معاملات بر قیمت، می تواند این نوسانات را تا حدی کنترل کند.

 

نقش حجم در تحلیل تکنیکال

در تحلیل تکنیکال، حجم معاملات یکی از فاکتورهای کلیدی است. تحلیلگران از حجم معاملات برای تایید روندها و پیش بینی تغییرات قیمت استفاده می کنند. حجم مبنا با تاثیرگذاری بر نحوه محاسبه قیمت پایانی، می تواند بر نتایج این تحلیل ها تاثیر بگذارد.

 

استراتژی های معاملاتی با حجم مبنا در بورس

درک صحیح از حجم مبنا می تواند به توسعه استراتژی های معاملاتی موثر کمک کند. برخی از این استراتژی ها عبارتند از:

 

سوالات متداول

آیا حجم مبنا برای همه سهام یکسان است؟

خیر، حجم مبنا برای هر سهم متفاوت است و بر اساس سرمایه شرکت و میزان شناوری سهام محاسبه می شود.

آیا حجم مبنا در بورس می تواند تغییر کند؟

بله، سازمان بورس می تواند حجم مبنا را بر اساس شرایط بازار یا وضعیت شرکت تغییر دهد.

چرا حجم مبنا مهم است؟

حجم مبنا به کنترل نوسانات قیمت، جلوگیری از دستکاری بازار و ایجاد ثبات بیشتر در معاملات کمک می کند.

حجم مبنا چگونه محاسبه می‌ شود؟

معمولاً بر اساس 0.0008 از تعداد کل سهام یک شرکت و با رعایت حداقل و حداکثرهایی که سازمان بورس تعیین می‌ کند.

تفاوت حجم مبنا و حجم معاملات چیست؟

حجم معاملات تعداد کل سهام خرید و فروش شده در روز است؛ حجم مبنا حداقل میزان لازم برای اعمال کامل تغییر قیمت.

آیا حذف حجم مبنا به نفع بازار است؟

حذف کامل حجم مبنا می‌ تواند باعث نوسانات شدید و غیرواقعی قیمت شود، اما اصلاح آن می‌ تواند نقدشوندگی را افزایش دهد.