مالیات صندوق های طلا امروز به یکی از متغیرهای کلیدی در تحلیل بازده واقعی صندوق های طلا در بورس تبدیل شده است.
در حالی که طی یک سال منتهی به “بهمن ۱۴۰۳”، متوسط بازده «صندوق های طلا» حدود [۹۶٪] و ارزش دارایی تحت مدیریت آنها از حدود [۳۳ همت] به [+۱۴۱ همت] رسیده است؛ فشار هزینهها، کارمزد و مالیات میتواند بخش مهمی از این بازده اسمی را برای سرمایهگذار کاهش دهد.
همزمان در “سال ۱۴۰۴”، بیش از ۲۱ صندوق طلا فعال هستند و بسیاری از آنها بازده یکساله بالای [۸۰٪] ثبت کردهاند، که نشاندهنده نقش محوری طلا در برابر «تورم»، «نوسانات نرخ ارز» و تغییرات «نرخ بهره» است.
| شاخص کلیدی صندوقهای طلا | مقدار تقریبی ۱۴۰۳–۱۴۰۴ |
|---|---|
| تعداد صندوق های فعال | ۲۱ صندوق |
| رشد ارزش داراییها | حدود ۳ تا ۴ برابر |
در چنین شرایطی، شناخت دقیق “مالیات خرید و فروش صندوق طلا”، تفاوت آن با مالیات طلای فیزیکی و درک اثر “کارمزد و مالیات صندوق طلا” بر [NAV] و سود خالص، برای معاملهگران و سرمایهگذاران حرفهای ضروری است.
تحلیلگری که مالیات بر صندوق طلا و ساختار هزینهای را در کنار ریسک نوسان طلا، نرخ ارز و دادههای اقتصادی رصد کند، میتواند استراتژی بهینهتری برای ورود، نگهداری و خروج از این ابزار طراحی کند و تصمیمات خود را بر پایه بازده خالص، نه صرفاً اعداد ظاهری، اتخاذ نماید.
یکی از مهمترین نکاتی که قبل از سرمایه گذاری در صندوق های طلا باید به آن توجه کنید، هزینههای پنهان و پیدای سرمایهگذاری است. خیلیها فقط به بازدهی صندوق نگاه میکنند و کارمزدها و مالیات را در نظر نمیگیرند؛ در حالی که همین هزینهها میتواند بخش قابل توجهی از سود نهایی شما را کم کند.
در صندوق های طلا معمولاً با سه دسته هزینه روبهرو هستیم: کارمزد معاملات خرید و فروش واحدهای صندوق، کارمزدهای داخلی صندوق مثل کارمزد مدیریت و متولی و در برخی موارد مالیاتهای مرتبط با معامله یا سود.
شناخت این هزینهها کمک میکند بتوانید واقعبینانهتر سود خالص خود را محاسبه کرده و بین صندوقهای مختلف، گزینه به صرفهتر را انتخاب کنید.
کارمزد صندوق های طلا را میتوان در دو سطح بررسی کرد:

وقتی از طریق سامانه های آنلاین کارگزاری (مانند کارگزاری مفید، آگاه یا فارابی) یا اپلیکیشن ها، واحدهای صندوق طلا را میخرید یا میفروشید، مشابه سهام، بخشی از مبلغ معامله بهعنوان کارمزد دریافت میشود.
این کارمزد معمولاً بین چند صدم تا چند دهم درصد از ارزش معامله است و بین کارگزاری، بورس، شرکت سپردهگذاری و سازمان بورس تقسیم میشود. هرچقدر تعداد معاملات شما بیشتر باشد، مجموع این کارمزدها هم بالاتر میرود؛ بنابراین نوسانگیری پرحجم میتواند بخش قابل توجهی از سود را بخورد.
مدیریت صندوق بابت تحلیل، خرید و فروش داراییها و اداره صندوق، کارمزد مدیریت دریافت میکند. این کارمزد به صورت مستقیم از شما گرفته نمیشود، بلکه به طور دورهای از داراییهای صندوق کسر و در NAV لحاظ میشود؛ یعنی در عمل روی قیمت واحد صندوق تأثیر میگذارد.
صندوق هایی که کارمزد مدیریت بالاتری دارند، اگر عملکرد خارقالعادهای نداشته باشند، ممکن است در بلندمدت بازده خالص پایینتری نسبت به رقبای کمهزینه ارائه دهند.
صندوق های طلا برای شفافیت و نظارت، متولی و حسابرس دارند. کارمزد این نهادها نیز از داراییهای صندوق برداشت میشود. در کنار آن، هزینههایی مثل انتشار گزارشها، نگهداری طلا، بیمه و سایر هزینههای اداری هم میتواند در ساختار هزینهای صندوق وجود داشته باشد.
مجموع این هزینهها در امیدنامه صندوق ذکر میشود و معمولاً بهصورت سالانه درصدی از داراییهای صندوق را تشکیل میدهد.
در ظاهر، خرید واحد صندوق طلا و خرید سهام خیلی شبیه هم هستند؛ هر دو از طریق کد بورسی، سامانههای آنلاین و در قالب سفارش خرید و فروش انجام میشوند. اما در پشت صحنه، ساختار هزینهای صندوق طلا با سهام متفاوت است.
در معاملات سهام، شما عمدتاً با کارمزد خرید و فروش روبهرو هستید و معمولاً کارمزدی بهعنوان «مدیریت» از داراییتان کم نمیشود (مگر اینکه از طریق صندوقهای سهامی سرمایهگذاری کنید)؛
در صندوق های طلا علاوه بر کارمزد خرید و فروش واحدها، کارمزد مدیریت، متولی و سایر هزینههای صندوق هم وجود دارد که به طور غیرمستقیم از طریق کاهش NAV روی بازده شما اثر میگذارند.
به زبان ساده:
در سهام، بیشتر هزینهتان موقع معامله است؛
در صندوق طلا، هم هنگام معامله هزینه میکنید، هم در طول زمان نگهداری بخشی از بازده شما صرف هزینههای صندوق میشود.
این تفاوت باعث میشود برای کسی که معاملات کوتاهمدت و متعدد انجام میدهد، مجموع کارمزدها در صندوق طلا و سهام متفاوت باشد.
از طرفی کسی که قصد سرمایهگذاری بلندمدت دارد باید بیشتر حواسش به کارمزد مدیریت و هزینههای سالانه صندوق طلا باشد، نه فقط کارمزدهای لحظه خرید و فروش.
بازدهیای که معمولاً روی نمودارها و تبلیغات میبینیم، اغلب بازده اسمی یا ناخالص است؛ اما چیزی که برای شما مهم است، بازده خالص پس از کسر کارمزد و مالیات است.
هر واحد هزینهای که پرداخت میکنید – چه کارمزد معامله، چه کارمزد مدیریت، چه مالیات – در نهایت از سود شما کم میشود. برای اینکه تصویر واضحتری داشته باشیم، تصور کنید:
شما روی یک صندوق طلا سرمایهگذاری کردهاید که در طول سال ۲۰٪ بازده اسمی داشته است؛
اگر مجموع کارمزدها و هزینههای سالانه صندوق (مدیریت، متولی و…) فرضاً ۲٪ از دارایی باشد و کارمزد خرید و فروش شما هم چند دهم درصد دیگر باشد، بازده نهایی شما کمتر از ۲۰٪ خواهد بود؛
حالا اگر بخشی از سود یا معاملات شما مشمول مالیات هم باشد، مقدار دیگری از این بازده کم میشود.
به همین دلیل است که دو سرمایهگذار با سرمایهگذاری در صندوق های مشابه، ممکن است نتایج متفاوتی بگیرند؛ کسی که:
صندوق با کارمزد کمتر انتخاب کرده؛
کمتر معامله کرده و هزینه کارمزد خرید و فروش را پایین نگه داشته؛
و قوانین مالیاتی را میشناسد و براساس آن برنامهریزی میکند.
در نهایت بازده خالص بالاتری از کسی خواهد داشت که فقط به عدد بازده اسمی صندوق نگاه کرده است.
وقتی صحبت از مالیات صندوق های طلا میشود، اولین سؤال اغلب سرمایهگذاران این است که: «آیا خرید و فروش واحدهای صندوق طلا در بورس برای من مالیات دارد یا نه؟»
طبق قوانین جدید مالیاتی و به خصوص قانون مالیات بر عایدی سرمایه، تمرکز اصلی قانونگذار روی معاملات طلای فیزیکی، سکه و جواهرات است و در این میان، صندوق های طلا در بورس به عنوان ابزار مالی رسمی و شفاف، از مالیات بر عایدی معاف شدهاند.
به زبان ساده:
خرید و فروش طلا و سکه در بازار آزاد، در بازههای کوتاهمدت میتواند مشمول مالیات بر عایدی سرمایه شود؛
اما معاملات واحدهای صندوق طلا و گواهیهای سپرده طلا در بورس، طبق قانون فعلی معاف از این نوع مالیات هستند و به همین دلیل، صندوق طلا برای خیلیها به گزینهای کمدردسرتر از نظر مالیاتی تبدیل شده است.
البته این به معنی «نبود هیچ نوع هزینه مالیاتی در پشت صحنه» نیست؛ بخشی از مالیاتها در سطح خود صندوق و روی معاملات طلا، سکه یا شمش که صندوق انجام میدهد، اعمال میشود و اثر آن غیرمستقیم در NAV و بازده واحدهای صندوق دیده میشود، نه به صورت قبض مالیات مستقیم برای شما.
در وضعیت فعلی، برای سرمایهگذار حقیقی مالیات مستقیمی روی معامله واحد صندوق طلا دریافت نمیشود؛ فقط کارمزد بورسی میپردازید.
معمولاً سود حاصل از رشد قیمت واحد صندوق طلا جداگانه مشمول مالیات مستقیم نیست و در قالب همان معامله عادی در بورس دیده میشود.
خیر، چون واحد صندوق میخرید نه طلای فیزیکی، مالیات بر ارزش افزوده جدا روی مبلغ خرید از شما گرفته نمیشود.
در طلای فیزیکی با مالیات، اجرت و حباب روبهرو هستید؛ در صندوق طلا بار اصلی هزینه و مالیات بهصورت غیرمستقیم در سطح خود صندوق و NAV است.
در حالت زیان، معمولاً مالیات مستقیمی از شما گرفته نمیشود و تنها هزینهتان کارمزد معاملات است.
مالیات مستقیماً از شما گرفته نمیشود، اما همراه با کارمزدها در هزینههای صندوق لحاظ و در NAV منعکس میگردد.