اوراق قرضه یعنی چه؟🟢تعریف، مزایا و معایب و استراتژی های سرمایه گذاری در Bonds
اوراق قرضه (Bonds) یکی از ابزارهای مالی مهم در بازارهای جهانی به ویژه بازار فارکس (Forex) است که توسط دولت ها، شرکت ها و مؤسسات برای تأمین مالی منتشر می شود.
این اوراق به سرمایه گذاران امکان می دهد که با خرید آن، سرمایه خود را به صورت وام در اختیار صادرکننده قرار دهند و در مقابل، سود مشخصی دریافت کنند. به عنوان مثال، «اوراق خزانه آمریکا» یکی از پرمعامله ترین اوراق در بازارهای مالی است که نرخ بازدهی آن تأثیر مستقیمی بر قیمت دلار و سایر دارایی ها مانند طلا (Gold) دارد.
“تغییرات نرخ بهره“ یکی از عوامل کلیدی در تعیین ارزش اوراق قرضه است. افزایش نرخ بهره معمولاً باعث کاهش قیمت این اوراق شده و در مقابل، جذابیت بازار فارکس را برای معامله گران افزایش می دهد.
بر اساس آخرین داده ها، بازدهی اوراق قرضه 10 ساله آمریکا در “سال 2024” به [4.5%] رسیده است که این موضوع سرمایه گذاران را به خرید دلار ترغیب کرده و باعث نوسانات در «جفت ارزهای اصلی» شده است.
معامله گران باید به همبستگی بین اوراق قرضه، «نرخ بهره بانک مرکزی» و «شاخص های اقتصادی» توجه کنند، زیرا این عوامل می توانند فرصت های سودآوری یا ریسک های جدی را به همراه داشته باشند.
درک این مفاهیم می تواند تفاوت زیادی در موفقیت های معاملاتی شما ایجاد کند، پس ادامه مقاله را از دست ندهید تا با جزئیات بیشتر به تحلیل اوراق قرضه و انواع آن پرداخته و فرصت های جدیدی را برای سرمایه گذاری شناسایی کنید.
اوراق قرضه چیست؟
اوراق قرضه نوعی ابزار بدهی است که توسط دولت ها، شرکت ها یا سایر نهادها منتشر می شود. این اوراق در واقع نوعی وام است که سرمایه گذار به ناشر اوراق می دهد. در ازای این وام، ناشر متعهد می شود که اصل مبلغ را در تاریخ سررسید به همراه بهره (که معمولاً به صورت دوره ای پرداخت می شود) به سرمایه گذار بازگرداند.
مفاهیم پایه اوراق قرضه (Bonds)
برای درک بهتر اوراق قرضه، آشنایی با برخی مفاهیم پایه ضروری است:
- ارزش اسمی: مبلغی که در زمان سررسید به دارنده اوراق پرداخت می شود؛
- نرخ کوپن: نرخ بهره ای که به صورت دوره ای به دارنده اوراق پرداخت می شود؛
- تاریخ سررسید: زمانی که اصل مبلغ اوراق به دارنده بازپرداخت می شود؛
- قیمت بازار: قیمتی که اوراق در بازار ثانویه معامله می شود؛
- بازده تا سررسید: نرخ بازدهی کل اوراق تا زمان سررسید.
تفاوت اوراق قرضه با سهام
| ویژگی | اوراق قرضه | سهام |
| ماهیت | ابزار بدهی | ابزار مالکیت |
| ریسک | معمولاً کمتر | معمولاً بیشتر |
| بازدهی | ثابت (نرخ کوپن) | متغیر (سود سهام) |
| حق رأی | ندارد | دارد |
| اولویت در صورت ورشکستگی | بالاتر | پایین تر |
انواع اوراق قرضه (Bonds)
اوراق قرضه انواع مختلفی دارد که هر کدام ویژگی های خاص خود را دارند:
اوراق قرضه دولتی
اوراق قرضه دولتی توسط دولت ها منتشر می شود و معمولاً کم ریسک ترین نوع اوراق قرضه محسوب می شود. این اوراق برای تأمین مالی پروژه های عمومی یا پوشش کسری بودجه استفاده می شود. در ایران، اوراق خزانه اسلامی نمونه ای از اوراق قرضه دولتی است.
ویژگی های اصلی اوراق قرضه دولتی عبارتند از:
- ریسک پایین (به دلیل پشتوانه دولتی)؛
- نرخ بهره نسبتاً پایین (به دلیل ریسک کمتر)؛
- نقدشوندگی بالا (به دلیل حجم زیاد معاملات)؛
- معافیت مالیاتی در برخی کشورها.
اوراق قرضه شرکتی
اوراق قرضه شرکتی توسط شرکت های خصوصی یا دولتی منتشر می شود. این اوراق معمولاً ریسک بیشتری نسبت به اوراق دولتی دارند، اما در عوض نرخ بهره بالاتری نیز ارائه می دهند. شرکت ها از این اوراق برای تأمین سرمایه پروژه های بزرگ یا گسترش کسب و کار استفاده می کنند.
اوراق مشارکت شهرداری
اوراق مشارکت شهرداری توسط دولت های محلی یا شهرداری ها منتشر می شود. این اوراق معمولاً برای تأمین مالی پروژه های عمرانی شهری مانند ساخت پل، مترو یا بهسازی معابر استفاده می شود. در برخی کشورها، سود این اوراق از مالیات معاف است.
اوراق صکوک
اوراق صکوک نوعی اوراق بهادار اسلامی است که مشابه اوراق قرضه عمل می کند، اما با اصول شریعت اسلامی سازگار است. در صکوک، به جای بهره، سود حاصل از فعالیت های اقتصادی واقعی بین سرمایه گذاران تقسیم می شود.
ریسک های سرمایه گذاری در اوراق قرضه
سرمایه گذاری در اوراق قرضه، مانند هر سرمایه گذاری دیگری، با ریسک هایی همراه است:
ریسک نرخ بهره
ریسک نرخ بهره یکی از مهم ترین ریسک های اوراق قرضه است. وقتی نرخ بهره در بازار افزایش می یابد، ارزش اوراق قرضه موجود کاهش می یابد. زیرا سرمایه گذاران می توانند اوراق جدیدی با نرخ بهره بالاتر خریداری کنند.
ریسک اعتباری
ریسک اعتباری به احتمال نکول ناشر اوراق در بازپرداخت تعهدات خود اشاره دارد. این ریسک در اوراق شرکتی بیشتر از اوراق دولتی است. برای ارزیابی ریسک اعتباری، می توان از رتبه بندی های اعتباری مؤسسات معتبر استفاده کرد.
ریسک تورم
تورم می تواند ارزش واقعی پرداخت های ثابت اوراق قرضه را کاهش دهد. این ریسک به ویژه برای اوراق بلندمدت با نرخ بهره ثابت بیشتر است. برای مقابله با این ریسک، برخی اوراق قرضه به تورم شاخص بندی می شوند.
مزایای سرمایه گذاری در اوراق قرضه
علی رغم ریسک ها، سرمایه گذاری در اوراق قرضه مزایای قابل توجهی دارد:
استراتژی های سرمایه گذاری در اوراق قرضه
برای سرمایه گذاری موفق در اوراق قرضه، می توانید از استراتژی های زیر استفاده کنید:
- نردبان اوراق قرضه: خرید اوراق با سررسیدهای مختلف برای کاهش ریسک نرخ بهره؛
- دمبل: تمرکز بر اوراق کوتاه مدت و بلندمدت و اجتناب از اوراق میان مدت؛
- باربل: ترکیبی از استراتژی های نردبان و دمبل؛
- مدیریت فعال: خرید و فروش مداوم اوراق برای کسب سود از نوسانات قیمت؛
- خرید و نگهداری: خرید اوراق و نگهداری آن تا سررسید.
خرید و فروش اوراق قرضه در ایران
در ایران، اوراق قرضه به شکل سنتی مانند بسیاری از کشورهای دیگر عرضه نمی شود، اما اوراقی با ماهیت مشابه مانند اوراق مشارکت، اوراق خزانه اسلامی (اخزا)، صکوک و اوراق اجاره در دسترس سرمایه گذاران است.
این اوراق توسط دولت، شهرداری ها یا شرکت های خصوصی منتشر می شوند و در بازار بورس و فرابورس ایران قابل معامله هستند.
نحوه خرید اوراق قرضه
سرمایه گذاران حقیقی و حقوقی می توانند اوراق بدهی را از طریق کارگزاری های بورس و فرابورس ایران خریداری کنند. مراحل خرید به شرح زیر است:
1.1. ثبت‌نام و دریافت کد بورسی
-
ابتدا باید در سامانه سجام ثبت‌نام کرده و احراز هویت شوید.
-
سپس از طریق یکی از کارگزاری‌های رسمی بورس، کد بورسی دریافت کنید.
1.2. ورود به سامانه معاملات آنلاین
-
پس از دریافت کد بورسی، می‌توانید از طریق پلتفرم معاملاتی کارگزاری خود به بازار ابزارهای نوین مالی دسترسی پیدا کنید.
-
در این بخش، اوراقی مانند اخزا، اوراق مشارکت، صکوک، و اوراق مرابحه برای خرید و فروش لیست شده‌اند.
1.3. انتخاب و خرید اوراق بدهی
-
پس از بررسی نرخ سود، تاریخ سررسید و میزان نقدشوندگی اوراق، می‌توانید سفارش خرید ثبت کنید.
-
برای خرید این اوراق نیازی به پرداخت کل مبلغ اوراق نیست؛ می‌توان آن‌ها را در بازار ثانویه (بورس) معامله کرد.
نحوه فروش اوراق قرضه
فروش اوراق قرضه (بدهی) در ایران نیز از طریق بازار بورس و فرابورس انجام می شود.
2.1. بررسی ارزش روز اوراق
-
قیمت اوراق بدهی بسته به نرخ بهره بانکی، میزان عرضه و تقاضا، و تاریخ سررسید در نوسان است؛
-
قبل از فروش، بهتر است از طریق سامانه معاملاتی بورس یا سایت TSETMC ارزش روز آن را بررسی کنید.
2.2. ثبت سفارش فروش
-
در صورت تمایل به نقد کردن اوراق خود قبل از سررسید، می توانید سفارش فروش ثبت کنید؛
-
این کار از طریق همان سامانه معاملات کارگزاری انجام می شود.
2.3. دریافت مبلغ فروش
-
پس از تکمیل معامله، مبلغ فروش معمولاً در کمتر از 24 ساعت به حساب معاملاتی شما واریز می شود.
نظر نویسنده درباره اوراق قرضه (bonds) چیست؟
اوراق قرضه (Bonds) ابزار مالی مهمی است که می تواند نقش مهمی در تنوع بخشی به پرتفوی سرمایه گذاری ایفا کند. این اوراق با ارائه درآمد ثابت و ریسک کمتر نسبت به سهام، گزینه جذابی برای سرمایه گذاران محافظه کار محسوب می شود.
البته باید توجه داشت که سرمایه گذاری در اوراق قرضه نیز مانند هر سرمایه گذاری دیگری با ریسک هایی همراه است. آگاهی از انواع اوراق قرضه، ریسک ها و استراتژی های سرمایه گذاری می تواند به شما در اتخاذ تصمیمات آگاهانه کمک کند.
سوالات متداول
حداقل مبلغ سرمایه گذاری در اوراق قرضه چقدر است؟
حداقل مبلغ سرمایه گذاری بسته به نوع اوراق و ناشر آن متفاوت است. در ایران، این مبلغ می تواند از چند صد هزار تومان تا چند میلیون تومان متغیر باشد.
آیا سرمایه گذاری در اوراق قرضه سودآور است؟
بله، اوراق قرضه می تواند سودآور باشد، اما میزان سود به عوامل مختلفی مانند نرخ بهره، ریسک و مدت زمان سرمایه گذاری بستگی دارد.
آیا می توان اوراق قرضه را قبل از سررسید فروخت؟
بله، اکثر اوراق قرضه در بازار ثانویه قابل معامله هستند، اما قیمت فروش ممکن است با ارزش اسمی متفاوت باشد.
تفاوت اصلی بین اوراق قرضه و سپرده بانکی چیست؟
اوراق قرضه معمولاً نرخ بهره بالاتری نسبت به سپرده های بانکی ارائه می دهد، اما ریسک بیشتری نیز دارد.
