آیا معاملات فیوچرز حرام است؟ 🕌حکم شرعی معاملات فیوچرز چیست؟

اتابک منفرد

آیا معاملات فیوچرز حرام است؟✅ مراجع درباره معاملات آتی چه می گویند؟

در بررسی حکم شرع  معاملات در بازار فیوچرز، موضوع اصلی و مورد توجه، پرسشی است که بسیاری از مسلمانان به خصوص آن دسته که در بازارهای مالی فعالیت دارند، با آن مواجه هستند: آیا معاملات فیوچرز حرام است؟

بر اساس دستورات دینی و نظرات مراجع تقلید، پاسخ به این پرسش می‌تواند بر اساس شرایط و قوانین خاصی متفاوت باشد!

نخست، معاملات فیوچرز به طور کلی نوعی قرارداد بین دو طرف است که در آن، خرید یا فروش دارایی‌ در تاریخی مشخص در آینده و با قیمتی که در حال حاضر تعیین می‌شود، انجام می‌گیرد. این نوع معاملات از نظر اصولی می‌تواند جایگاهی در فقه اسلامی داشته باشد، مشروط بر آنکه معامله بر اساس اصول و قوانین شرعی صورت گیرد.

یکی از مسائل مهم در این زمینه، موضوع بهره شبانه (Swap) است که در معاملات مالی رایج است. برخی بروکرها و پلتفرم‌های معاملاتی برای رفع این مشکل و جلب مشتریان مسلمان، حساب های اسلامی فارکس را ارائه می‌دهند که در آن‌ها بهره شبانه حذف شده است، تا معامله‌گران بتوانند بدون نگرانی از پرداخت بهره، به کسب درآمد بپردازند.

در ایران و برخی دیگر از کشورهای اسلامی، حکم شرعی معاملات فیوچرز به دلیل مسائلی مانند عدم شفافیت و شرطی بودن آن‌ها، مورد تردید است و بسیاری از مراجع تقلید این نوع معاملات را مجاز نمی‌دانند. به همین دلیل، توصیه می‌شود که افراد برای کسب اطمینان بیشتر، نظر مرجع تقلید خود را در این رابطه جویا شوند.

موضوع دیگری که در این زمینه مطرح می‌شود، استفاده از اهرم یا لوریج است. اهرم در معاملات به معامله‌گر این امکان را می‌دهد که با سرمایه‌ای کمتر از آنچه واقعاً دارد، معامله کند. این موضوع تا حدودی شباهت به وام دارد که در بانکداری اسلامی مجاز است، بشرطی که بدون پرداخت سود باشد.

برخی مراجع تقلید به دلیل شباهت استفاده از اهرم به قوانین بانکداری اسلامی، استفاده از آن را در معاملات حلال و بلامانع می‌دانند.

 

معاملات فیوچرز چگونه انجام می شوند و چه ماهیتی دارند؟

معاملات فیوچرز در بازارهای مالی به عنوان قراردادهای استانداردی تعریف می‌شوند که در آن‌ها خریدار و فروشنده توافق می‌کنند که دارایی مشخصی را در تاریخی آینده و با قیمتی که از قبل تعیین شده است، خرید و فروش کنند.

این دارایی‌ها می‌توانند کالاها، ارزها، اوراق بهادار یا شاخص‌های مالی باشند. معاملات فیوچرز برای هدف‌های مختلفی از جمله پوشش ریسک نوسانات قیمت و سرمایه‌گذاری انجام می‌شوند.

از دیدگاه شرعی و اسلامی، انجام معاملات فیوچرز می‌تواند در چارچوب قوانین و اصول اسلامی قرار گیرد، به شرطی که چند اصل اساسی رعایت شود:

1. عدم وجود غرر (ابهام و نامشخص بودن): در اسلام، هر نوع معامله‌ای که دارای سطح بالایی از ابهام و نامشخص بودن باشد (غرر)، مورد نکوهش قرار گرفته است. بنابراین، شرایط و جزئیات قرارداد فیوچرز باید به طور کامل و دقیق برای هر دو طرف معامله روشن و شفاف باشد.
2. عدم وجود قمار (میسر): معاملات فیوچرز نباید به گونه‌ای باشند که به قمار تبدیل شوند. در قمار، ثروت بدون تلاش واقعی و از طریق اتکا به شانس منتقل می‌شود، که این امر در اسلام حرام است. بنابراین، معاملات فیوچرز باید بر اساس تحلیل و ارزیابی واقعی از بازار و دارایی‌ها باشد، نه صرفاً بر اساس حدس و گمان.
3. رعایت اصل عدم ربا: هرگونه سود، بهره یا پرداخت اضافی که بر مبنای زمان یا تاخیر در پرداخت مبلغ معامله مبتنی باشد، در اسلام به عنوان ربا شناخته شده و حرام است. بنابراین، معاملات باید به گونه‌ای طراحی شوند که از پرداخت‌های ربوی اجتناب شود.

 

معاملات فیوچرز از دیدگاه حضرت آیت الله خامنه ای چه جایگاهی دارند؟

در رابطه با معاملات فیوچرز و جایگاه آن از دیدگاه حضرت آیت الله خامنه‌ای، توجه به اصول و قواعد فقهی حاکم بر معاملات اقتصادی در اسلام حائز اهمیت است.

معاملات فیوچرز در صورتی که به شکل تعهد بر انجام معامله در زمان معین باشند و مطابق با اصول و قوانین شرعی صورت گیرند، اشکالی ندارند. این نوع از معاملات در چارچوب اسلامی، به شرط پرهیز از هرگونه غرر و قمار و مواردی که موجب ناعدالتی می‌شود، جایز است.

 

جمع بندی درباره اینکه آیا معاملات فیوچرز حرام است؟

مسلمانان برای رعایت اصول شریعت دینی خود در کسب درآمد باید به مراجع تقلید خود مراجعه کرده و سوالات خود را مطرح نمایند.

در خصوص حلال یا حرام بودن معاملات فیوچرز هم نظرات مراجع متفاوت می باشد، لذا باید به مرجه تقلید خود مراجعه نمایید و نظر شخص ایشان را در این مورد بررسی نمایید.

یکی از نکات مهم در معاملات، آگاهی از حکم شرعی سواپ در فارکس می باشد و سپس آگاهی و بررسی نظر مرجع اسلامی در خصوص معاملات فیوچرز.

سوالات متداول

حکم شرعی بازار فیوچرز آیت الله خامنه ای به چه صورت است؟

حکم شرعی فیوچرز از نظر رهبری بلامانع است زیرا تمام شرایط معامله را داشته و بنابراین از لحاظ شرعی جایز است.

حکم شرعی بازار فیوچرز از نظر آیت الله سیستانی به چه صورت است؟

آیت الله سیستانی معاملات فیوچرز را جایز نمی داند.

حکم شرعی بازار فیوچرز از نظر آیت الله وحید خراسانی به چه صورت است؟

نظر حضرت آیت الله وحید خراسانی دررابطه با فیوچرز در صورتی که به شکل مبادله و خارج از قوانین شرع نباشد،حلال است.