اوراق گواهی سپرده طلا چیست؟💛 بررسی مزایا و معایب، انواع و نحوه معامله [gold certificate]

گلاره ابراهیمی

هر آنچه باید درباره گواهی سپرده طلا بدانید♨️روش خرید و فروش و آینده اوراق سپرده طلا!

گواهی سپرده طلا، ابزاری مالی است که توسط برخی بروکرهای فارکس و بازارهای مالی برای “سرمایه‌ گذاری در طلا” بدون نیاز به نگهداری فیزیکی ارائه می‌شود.

این گواهی‌ها در بورس معامله شده و ارزش آن‌ها معادل مقدار مشخصی طلا است که در “انبارهای تحت نظارت” نگهداری می‌شود. در واقع، اوراق سپرده طلا یکی از انواع اوراق بهادار (securities) محسوب می‌شود که به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد بدون مواجهه با ریسک‌های نگهداری فیزیکی، از تغییرات قیمت طلا بهره‌مند شوند.

طبق آمارهای اخیر، در روز 12 اسفند ماه 1403 (2 مارس 2025)، با معامله “177 کیلوگرم شمش طلا” و “2628 قطعه سکه طلا”، ارزش کل معاملات گواهی‌ های مبتنی بر طلا به 1.7 همت (هزار میلیارد تومان) رسید.

همچنین، در بازار فارکس نوسانات «نرخ بهره فدرال رزرو» و «شاخص دلار آمریکا (DXY)» تأثیر مستقیمی بر قیمت طلا و در نتیجه گواهی سپرده طلا دارند. به همین دلیل در نهایت، سرمایه‌گذاران باید علاوه بر تحلیل نمودارهای تکنیکال، به عوامل بنیادی همچون “نرخ تورم”، “سیاست‌های پولی” و “تقاضای جهانی طلا” توجه کنند.

برای بررسی بیشتر این ابزار مالی، مزایا و معایب، نحوه سرمایه‌گذاری و ارائه راهکاری برای چالش‌های موجود، در ادامه این مطلب با ما همراه باشید.

 

گواهی سپرده طلا چیست؟

گواهی سپرده طلا، اوراق بهاداری است که هر برگه آن نشان‌دهنده مالکیت یک گرم طلای خالص 24 عیار است. این اوراق توسط “بانک‌های معتبر” و تحت نظارت دقیق “بانک مرکزی” منتشر می‌شوند.

پشتوانه این گواهی‌ها، شمش‌های استاندارد طلا با خلوص 999.9 در هزار است که در “خزانه‌های استاندارد” و تحت نظارت “موسسات معتبر” نگهداری می‌شوند.

 

تاریخچه گواهی سپرده طلا در ایران

بانک مرکزی ایران در سال 1397، گواهی سپرده طلا را به عنوان راهکاری نوین برای حل چالش‌های سنتی سرمایه‌گذاری در طلا معرفی کرد. مشکلاتی مانند هزینه‌های بالای ساخت، کارمزد معاملات و نگرانی از اصالت طلا، انگیزه اصلی این نوآوری بود. از آن زمان تاکنون، این ابزار مالی مراحل توسعه زیر را طی کرده است:

1. 1397: آغاز انتشار توسط بانک ملت با استقبال چشمگیر؛
2. 1398: پیوستن بانک‌های صادرات و پارسیان به این طرح؛
3. 1399: راه‌اندازی سامانه معاملات آنلاین؛
4. 1400: تسهیل فرآیند تبدیل گواهی به طلای فیزیکی؛
5. 1401: معرفی نسل جدید گواهی‌ها با قابلیت‌های پیشرفته.

این ابزار مالی با جذب بیش از 500 هزار سرمایه‌گذار و ثبت معاملاتی به ارزش 10 هزار میلیارد تومان در سال 1401، به یکی از موفق‌ترین نوآوری‌های بازار سرمایه ایران تبدیل شده است.

 

مزایا و معایب سرمایه‌ گذاری در گواهی سپرده طلا

مزایای گواهی سپرده طلا نسبت به طلا فیزیکی و ریسک‌ ها و معایب آن در این قسمت بررسی می شود.

 

مزایا شامل:

• امنیت بیشتر: بدون نیاز به نگهداری فیزیکی و کاهش ریسک سرقت؛
• نقدشوندگی بالا: امکان خرید و فروش سریع در بازار سرمایه؛
• کارمزد پایین‌ تر: هزینه‌های جانبی مانند اجرت ساخت در طلاهای فیزیکی حذف می‌شود؛
• عدم استهلاک و افت کیفیت: برخلاف سکه یا طلا، گواهی سپرده تحت تأثیر آسیب‌های فیزیکی قرار نمی‌گیرد؛
• امکان سرمایه‌ گذاری با مبالغ کمتر: نیازی به خرید یک سکه کامل نیست و امکان خرید واحدهای کوچک‌ تر فراهم است؛
• شفافیت قیمت: قیمت گواهی سپرده طلا تابعی از قیمت جهانی و داخلی طلا است و از نرخ‌های غیررسمی یا واسطه‌ای جلوگیری می‌شود؛
• عدم نیاز به حمل‌ و نقل فیزیکی: کاهش ریسک‌های مرتبط با جا به‌ جایی و نگهداری طلا.

معایب شامل:

• ریسک نوسان قیمت: مانند طلا، قیمت گواهی سپرده نیز تحت تأثیر نوسانات بازار قرار دارد؛
• کارمزد معاملات بورسی: هر خرید و فروش مشمول کارمزد معاملاتی است؛
• عدم دسترسی فیزیکی فوری: برای دریافت طلا از انبار، فرآیند مشخصی باید طی شود؛
• وابستگی به بازار سرمایه: خرید و فروش آن در ساعات معاملاتی بورس امکان‌ پذیر است؛
• احتمال تغییرات قانونی و مقرراتی: ممکن است قوانین مربوط به گواهی سپرده در آینده تغییر کند؛
• نیاز به دانش سرمایه‌ گذاری: معامله این اوراق نیازمند آشنایی با بازار بورس و نحوه انجام معاملات است.

 

تفاوت گواهی سپرده طلا با سایر روش‌ های سرمایه‌ گذاری در طلا

ویژگی‌ها	گواهی سپرده طلا	سکه و طلای فیزیکی	صندوق‌های سرمایه‌ گذاری طلا	معاملات آتی طلا
نقدشوندگی	بالا (از طریق بورس)	متوسط (بستگی به بازار دارد)	بالا (قابلیت خرید و فروش در بورس)	بالا (در ساعات بازار)
امنیت سرمایه‌گذاری	بالا (بدون ریسک سرقت)	پایین (امکان سرقت و گم‌ شدن)	بالا (مدیریت حرفه‌ ای)	متوسط (ریسک نوسانات بازار)
کارمزد و هزینه‌ها	کم (کارمزد معاملات بورسی)	بالا (اجرت ساخت، مالیات و دلالی)	متوسط (کارمزد مدیریت صندوق)	کم (کارمزد معاملات و وجه تضمین)
حداقل سرمایه لازم	کم (قابل خرید با مبالغ کم)	بالا (حداقل قیمت یک سکه یا گرم طلا)	متوسط (وابسته به واحدهای صندوق)	بالا (وجه تضمین اولیه موردنیاز است)
امکان دریافت فیزیکی طلا	بله (پس از طی مراحل قانونی)	بله	خیر	خیر
ریسک نوسانات قیمتی	متوسط	متوسط	کمتر (به دلیل مدیریت صندوق)	بالا (ریسک اهرمی بودن معاملات)
دسترسی به معاملات	فقط در ساعات بورس	همیشگی	فقط در ساعات بورس	فقط در ساعات معاملات بازار آتی
نیاز به دانش سرمایه‌گذاری	متوسط	کم	کم	بالا (به دلیل پیچیدگی قراردادهای آتی)

 

انواع گواهی سپرده طلا

دو نوع اصلی گواهی سپرده طلا در ایران وجود دارد:

 

1. گواهی سپرده طلای بانکی

• مستقیماً توسط بانک‌ها مانند ملت، صادرات و پارسیان صادر می‌شود؛
• معاملات در سامانه اختصاصی بانک‌ها و در ساعات کاری انجام می‌شود؛
• کارمزد معاملات بسیار پایین (بین 0.2 تا 0.3 درصد از ارزش معامله) است؛
• مناسب برای سرمایه‌گذاران خرد و افراد با آشنایی کمتر با بازار سرمایه است.

 

2. گواهی سپرده طلای بورسی

• در بستر بازار سرمایه معامله می‌شود؛
• دسترسی به حجم گسترده معامله‌گران و نقدینگی بالا را فراهم می‌کند؛
• کارمزد بالاتری به دلیل هزینه‌های کارگزاری دارد؛
• برای معامله‌گران حرفه‌ای و آشنا با مکانیسم‌های بورس مناسب‌تر است.

 

نحوه خرید گواهی سپرده طلا

فرآیند خرید اوراق گواهی سپرده طلا به شرح زیر است:

 

خرید از بورس کالا

• افتتاح حساب کارگزاری؛
• واریز وجه به حساب عملیاتی؛
• ثبت سفارش خرید در سامانه معاملاتی؛
• تایید معامله و دریافت گواهی الکترونیکی.

 

خرید از بانک‌ های عامل

• مراجعه به شعب بانک‌های عامل (ملت، صادرات، پارسیان)؛
• ارائه مدارک هویتی و افتتاح حساب؛
• واریز وجه و ثبت سفارش خرید؛
• دریافت گواهی الکترونیکی یا فیزیکی.

 

نحوه فروش گواهی سپرده طلا

فروش اوراق سپرده طلا نیز به سادگی امکان‌پذیر است:

 

در بورس کالا

• ورود به سامانه معاملاتی کارگزاری؛
• ثبت سفارش فروش؛
• انجام معامله و واریز وجه به حساب کارگزاری.

 

در بانک‌های عامل

• مراجعه به شعبه بانک صادرکننده؛
• ارائه گواهی و درخواست فروش؛
• دریافت وجه پس از انجام معامله.

 

آیا معامله اوراق گواهی سپرده طلا در بروکرها امکان پذیر است؟

معامله گواهی سپرده طلا در بازار فارکس به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد تا بدون نیاز به نگهداری فیزیکی طلا، از نوسانات قیمت این فلز گران‌‌بها بهره‌برداری کنند. برخی از بروکرهای معتبر که امکان معامله طلا را فراهم می‌کنند عبارت‌ اند از:

• بروکر آلپاری (Alpari): یکی از بروکرهای قدیمی و معتبر در بازار فارکس که امکان معامله طلا را با شرایط متنوع فراهم می‌کند؛

• بروکر آمارکتس (Amarkets): این بروکر نیز به معامله‌گران امکان می‌دهد تا در بازار طلا فعالیت کنند؛

• بروکر دبلیو ام مارکتس (WMMarkets): یکی دیگر از بروکرهایی که خدمات معامله طلا را ارائه می‌دهد.

 

سوالات متداول

آیا می‌توان گواهی سپرده طلا را به طلای فیزیکی تبدیل کرد؟

بله، دارندگان گواهی می‌توانند با مراجعه به بانک عامل، گواهی خود را به طلای فیزیکی تبدیل کنند.

آیا معاملات گواهی سپرده طلا مشمول مالیات می‌شود؟

خیر، معاملات گواهی سپرده طلا از مالیات بر ارزش افزوده و مالیات بر عایدی سرمایه معاف هستند.

حداقل میزان سرمایه‌گذاری در گواهی سپرده طلا چقدر است؟

حداقل میزان سرمایه‌گذاری برابر با ارزش یک گرم طلای 24 عیار است که امکان سرمایه‌گذاری خرد را فراهم می‌کند.

آیا می‌توان گواهی سپرده طلا را به عنوان وثیقه استفاده کرد؟

بله، در برخی بانک‌ها امکان استفاده از گواهی سپرده طلا به عنوان وثیقه برای دریافت تسهیلات وجود دارد.

در صورت ورشکستگی بانک، تکلیف دارندگان گواهی سپرده طلا چیست؟

طبق قوانین، طلای پشتوانه گواهی‌ها جزو دارایی‌های بانک محسوب نمی‌ شود و حقوق دارندگان گواهی محفوظ است.

آیا می‌توان گواهی سپرده طلا را از طریق بروکرهای فارکس خرید و فروش کرد؟

بله، بسیاری از بروکرهای فارکس امکان خرید و فروش گواهی سپرده طلا را فراهم می‌کنند و سرمایه‌گذاران می‌توانند از نوسانات قیمت طلا بهره‌برداری کنند.