چگونه از شاخص سهام آزاد شناور برای تصمیم‌ گیری بهتر استفاده کنیم؟⚡️مزایا و معایب، کاربردها و نحوه محاسبه شاخص TEFIX!

عباس کلهری

هر آنچه باید درباره شاخص سهام آزاد شناور بدانید🔥استراتژی های سرمایه گذاری و معرفی بروکرهای ترید [TEFIX Index]

شاخص سهام آزاد شناور، یکی از شاخص‌های کاربردی در تحلیل “بازار بورس و اوراق بهادار“ است که تنها سهامی را در محاسبات خود لحاظ می‌کند که در اختیار «سهامداران حقیقی» قرار دارد و در بازار بورس یا فارکس به‌ صورت فعال قابل معامله است.

این شاخص، به‌ ویژه در تحلیل‌ های تکنیکال و فاندامنتال و همچنین انتخاب بهترین بروکر برای ترید شاخص‌ ها، کاربرد فراوان دارد. در مقابل، «شاخص کل بورس» تمام سهام منتشرشده یک شرکت را، چه قابل معامله و چه غیرقابل معامله، در نظر می‌گیرد.

به‌ عنوان مثال، اگر شرکتی دارای “1 میلیارد سهم” باشد اما فقط “300 میلیون سهم” آن در بازار آزاد قابل معامله باشد، محاسبه شاخص آزاد شناور تنها بر اساس این “300 میلیون سهم” انجام می‌شود.

طبق آمار به‌روز بورس تهران در سال 2025، میانگین سهام شناور آزاد شرکت‌ها حدود [26.7%] گزارش شده است؛ عددی که بر رفتار بازار تأثیر مستقیم دارد.

 

شرکت‌هایی با سهام شناور پایین، نوسان‌پذیری بیشتری دارند و بیشتر تحت تأثیر فعالیت‌های سفته‌بازانه قرار می‌گیرند. از سوی دیگر، شاخص آزاد شناور می‌تواند بازتاب دقیق‌تری از رفتار واقعی معامله‌گران خرد در بازار ارائه دهد.

در بازارهای جهانی مانند فارکس یا کریپتو نیز مفهوم مشابهی به نام توکن‌ های در گردش (Circulating Supply) مورد توجه تحلیل‌گران برای ارزیابی دقیق‌تر عرضه و تقاضای فعال در بازار است.

شاخص	محاسبه براساس	دقت تحلیل برای معامله‌گر	مناسب برای
شاخص کل	کل سهام شرکت‌ها	کم‌تر	تحلیل کلی بازار
شاخص آزاد شناور	فقط سهام قابل معامله	بیشتر	تحلیل رفتار سرمایه‌گذاران فعال

 

درک درست از این شاخص به سرمایه‌گذاران کمک می‌کند تا تصمیمات استراتژیک‌تری اتخاذ کرده، از نوسانات نرخ ارز و داده‌های اقتصادی بهتر بهره ببرند و با تکیه بر شاخصی واقعی‌تر، سبد سرمایه‌گذاری خود را هوشمندانه‌تر مدیریت کنند.

 

سهام شناور آزاد چیست؟

سهام شناور آزاد به آن بخش از سهام یک شرکت بورسی گفته می‌شود که در اختیار سهامداران حقیقی و غیرراهبردی قرار دارد و در هر زمان قابل خرید و فروش در بازار است.

این سهام برخلاف سهام مدیریتی یا سهام در اختیار دولت و نهادهای خاص، وارد چرخه‌ی معاملات روزانه بازار می‌شود و مبنای محاسبه شاخص سهام آزاد شناور قرار می‌گیرد.

افزایش یا کاهش درصد سهام شناور آزاد یک شرکت، مستقیماً بر نقدشوندگی، میزان کنترل بازار و احتمال نوسانات قیمتی آن تأثیرگذار است.

 

چرا شاخص آزاد شناور دقیق‌تر از شاخص کل است؟

شاخص آزاد شناور تنها بر اساس سهام قابل معامله در بازار محاسبه می‌شود؛ بنابراین بازتاب دقیق‌تری از رفتار واقعی سرمایه‌گذاران و نوسانات بازار دارد.

برخلاف شاخص کل که تحت‌تأثیر وزن شرکت‌های بزرگ با سهام راکد قرار می‌گیرد، شاخص آزاد شناور نمایانگر تأثیر شرکت‌هایی است که واقعاً در دست معامله‌گران فعال هستند.

این موضوع باعث می‌شود تصمیم‌گیری سرمایه‌گذاران خرد و تحلیل‌گران فنی، بر پایه داده‌ای واقع‌گراتر صورت گیرد.

 

مزایا و معایب شاخص آزاد شناور در تحلیل بورس

مزایا:

• ارائه تصویر شفاف‌تر از فعالیت سرمایه‌گذاران حقیقی؛

• حذف تأثیر غیرواقعی سهام در اختیار سهامداران عمده؛

• ابزار دقیق‌تر برای تحلیل روند بازار واقعی؛

• مناسب برای تحلیل‌ تکنیکال و تصمیم‌گیری‌های کوتاه‌مدت؛

• نشان‌دهنده نقدشوندگی واقعی شرکت‌ها.

معایب:

• نوسان‌پذیری بالاتر در شرایط خاص بازار؛

• وابستگی زیاد به رفتار معامله‌گران خرد؛

• احتمال ایجاد تصویر ناپایدار در زمان ورود یا خروج نقدینگی سنگین؛

• امکان تحریف در صورت کاهش شدید سهام شناور یک شرکت.

 

تفاوت شاخص کل و شاخص سهام آزاد شناور

ویژگی‌ها	شاخص کل	شاخص سهام آزاد شناور
مبنای محاسبه	کل سهام منتشرشده شرکت‌ها	فقط سهام قابل معامله در بازار
دقت در نمایش واقعیت بازار	کمتر	بیشتر
تأثیر سهامداران عمده	بالا	حذف یا بسیار کم
مناسب برای تحلیل	تحلیل کلی بازار	تحلیل دقیق رفتار معامله‌گران خرد
نوسان‌پذیری	کمتر	بیشتر (در شرایط خاص)
کاربرد در تصمیم‌گیری معاملاتی	محدودتر	کاربردی‌تر برای تریدرها و سرمایه‌گذاران

 

نحوه محاسبه شاخص سهام آزاد شناور چگونه است؟

برای محاسبه شاخص سهام آزاد شناور (Free Float Index)، از فرمولی مشابه شاخص کل استفاده می‌شود، با این تفاوت که در آن تنها سهام شناور آزاد شرکت‌ها لحاظ می‌شود.

یعنی وزن هر شرکت در شاخص بر اساس ارزش بازار سهام قابل معامله آن شرکت تعیین می‌گردد.

فرمول کلی:

شاخص آزاد شناور = (ارزش بازار آزاد شناور فعلی / ارزش بازار آزاد شناور پایه) × عدد پایه شاخص

• ارزش بازار آزاد شناور= تعداد سهام شناور × قیمت پایانی سهم؛
• عدد پایه شاخص: معمولاً عدد مشخصی در تاریخ مبنای شاخص است (مثل 100 یا 1000).

 

مثال ساده محاسبه شاخص TEFIX

فرض کنید شرکتی 1 میلیارد سهم دارد که فقط 300 میلیون سهم آن شناور آزاد است. اگر قیمت پایانی هر سهم 1,000 تومان باشد:

• ارزش بازار آزاد شناور= 300,000,000 × 1,000 = 300 میلیارد تومان

در صورتی که این عدد نسبت به روز پایه افزایش یابد، شاخص نیز افزایش پیدا می‌کند. همین محاسبه برای همه شرکت‌های موجود در بازار انجام می‌شود و مجموع آن‌ها تعیین‌کننده مقدار شاخص در روز جاری است.

 

کاربرد شاخص آزاد شناور برای تحلیل‌گران تکنیکال

تحلیل‌گران تکنیکال به‌ دنبال بررسی رفتار قیمت، حجم معاملات و روندهای بازار هستند؛ در این مسیر، شاخص سهام آزاد شناور ابزاری کلیدی محسوب می‌شود.

در واقع این شاخص نوسانات ناشی از سهام قابل معامله را نمایش می‌دهد و از تأثیر سهام راکد و بلوکه‌شده در دست سهامداران عمده صرف‌نظر می‌کند.

مهم‌ترین کاربردهای این شاخص برای تحلیل‌گران تکنیکال عبارت‌اند از:

 

• نمایش واقعی‌تر از روند بازار: چون فقط سهامی را لحاظ می‌کند که توسط معامله‌گران فعال دست‌به‌دست می‌شود، سیگنال‌های حاصل از این شاخص به شرایط واقعی بازار نزدیک‌تر است؛
• تأیید یا رد واگرایی‌ها: در تحلیل تکنیکال، واگرایی‌ها بین نمودار قیمت و شاخص‌ها اهمیت بالایی دارند. استفاده از شاخص آزاد شناور می‌تواند واگرایی‌هایی را که در شاخص کل پنهان مانده‌اند آشکار سازد؛
• پیش‌بینی بازگشت‌های قیمتی: تغییر جهت شاخص آزاد شناور، معمولاً نشانه‌ای از تغییر رفتار سرمایه‌گذاران خرد است که می‌تواند برای پیش‌بینی بازگشت‌های قیمتی مورد استفاده قرار گیرد؛
• تحلیل همگرایی با نمودار قیمت: وقتی شاخص آزاد شناور با نمودار قیمت سهام هم‌راستا حرکت می‌کند، اعتبار روند افزایش می‌یابد.

در مجموع، استفاده از این شاخص به تحلیل‌گران تکنیکال کمک می‌کند تا نقاط ورود و خروج دقیق‌تری را شناسایی کنند و تحلیل‌های خود را بر پایه داده‌هایی عملیاتی‌تر و واقعی‌تر بنا نهند.

 

چطور از شاخص آزاد شناور در استراتژی سرمایه‌گذاری استفاده کنیم؟

شاخص سهام آزاد شناور به دلیل نمایش واقع‌بینانه‌تری از وضعیت معاملات بازار، ابزار مهمی در تحلیل تصمیم‌های سرمایه‌گذاری به شمار می‌رود. سرمایه‌گذاران می‌توانند از این شاخص به شکل‌های زیر بهره‌برداری کنند:

 

1. ارزیابی دمای واقعی بازار

در شرایطی که شاخص کل در حال رشد است، ولی شاخص آزاد شناور رشد کمی دارد یا حتی نزولی است، ممکن است صعود بازار فقط ناشی از افزایش قیمت سهام شرکت‌های بزرگ و غیرقابل معامله باشد. این هشدار می‌دهد که روند صعودی ممکن است پایدار نباشد.

 

2. انتخاب سهام با نقدشوندگی بهتر

با بررسی درصد سهام شناور شرکت‌ها، می‌توان سهامی را انتخاب کرد که شناوری بالاتر و در نتیجه نقدشوندگی بیشتر دارند؛ موضوعی که در ورود و خروج به‌موقع از معاملات اهمیت دارد.

 

3. مدیریت ریسک و جلوگیری از دستکاری قیمت

شرکت‌هایی با سهام شناور پایین، مستعد دستکاری قیمتی یا نوسانات شدید هستند. سرمایه‌گذاران بلندمدت می‌توانند با بررسی این شاخص، از ورود به چنین سهم‌هایی اجتناب کرده یا حد ضرر محتاطانه‌تری تعیین کنند.

 

4. هم‌راستاسازی با استراتژی فاندامنتال

اگر تحلیل بنیادی شما نشان می‌دهد شرکتی ارزنده است اما شاخص آزاد شناور آن از بازار فاصله گرفته، ممکن است فرصتی برای خرید در اصلاح قیمتی باشد؛ بالعکس، در مواقع حباب، این شاخص معمولاً سریع‌تر هشدار می‌دهد.

سوالات متداول

شاخص سهام آزاد شناور چیست؟

شاخصی است که تنها سهام قابل معامله و در اختیار عموم را در محاسبه لحاظ می‌کند، نه کل سهام شرکت.

تفاوت شاخص آزاد شناور با شاخص کل چیست؟

شاخص کل شامل تمام سهام منتشرشده شرکت‌هاست، در حالی که شاخص آزاد شناور فقط سهام در گردش واقعی را لحاظ می‌کند.

چرا شاخص آزاد شناور برای تحلیل‌گران دقیق‌تر است؟

چون تنها رفتار معامله‌گران فعال بازار را منعکس می‌کند و از تأثیر سهام راکد دور است.

آیا شاخص آزاد شناور برای سرمایه‌گذاری بلندمدت مناسب است؟

بله، به‌ویژه برای ارزیابی واقعی‌ بودن روندها و سنجش ریسک سهام کاربردی است.