کلاهبرداری پانزی چیست؟ 📛 روش های تشخیص «Ponzi Scheme»

عباس کلهری

🚷آشنایی با کلاهبرداری پانزی و راه های جلوگیری آن

کلاهبرداری پانزی یک برنامه سرمایه گذاری تقلبی در نظر گرفته می شود که شامل استفاده از پرداختی های سرمایه گذاران جدید برای بازپرداخت سود سرمایه گذاران قبلی است. در این طرح، سرمایه گذاری بدون ریسک با بازدهی فوق العاده ای در مدت زمان کوتاه تبلیغ می شود!

یکی از روش های کلاهبرداری در فارکس نیز، همین روش پانزی می باشد که در آن بروکرها با ارائه طرح های سود آور سعی در جذب سرمایه و مشتریان نا آگاه جدید می کنند!

اولین سرمایه گذاران پس از دریافت سود سرمایه خود، شروع به “انتشار” این خبر به خانواده و دوستانشان می کنند.

به این ترتیب، این طرح “اعتبار” پیدا می کند و سود سرمایه گذاران قبلی با سود کاربران جدید پرداخت می شود؛ تا زمانی که دیگر کسی در این طرح سرمایه گذاری نکند. پس از اینکه دیگر جذب سرمایه گذاران جدید در این طرح اتفاق نمی افتد، سیستم سقوط می ‌کند و سرمایه ‌گذاران بعدی هیچ سودی دریافت نمی کنند.

برای مثال، برنی مدوف، یکی از معروف ترین کلاهبرداران پانزی، بین 65 تا 75 میلیارد دلار از سرمایه گذاران سرقت کرد. از آنجایی که طرح‌ های پانزی غیرمجاز هستند و هیچ سودی ندارند، بعید است که سرمایه از دست رفته خود را بازیابی کنید.

 

پانزی یعنی چه؟ آغاز این طرح از کجا بود؟!

کلاهبرداری پانزی نوعی کلاهبرداری سرمایه گذاری است که در آن به سرمایه گذاران وعده سود قابل توجهی داده می شود. شرکت هایی که در طرح های پانزی شرکت می کنند تمام توجه خود را بر جذب مشتریان جدید متمرکز می کنند.

هنگامی که کاربران جدید سرمایه گذاری می کنند، پول جمع آوری شده برای پرداخت سود به سرمایه گذاران قبلی استفاده می شود. بسیاری از افراد کلاهبرداری پانزی را با طرح های هرمی یکسان می دانند، در حالیکه اینطور نیست!

در طرح های پانزی، سرمایه‌ گذاران به این باور می ‌رسند که از سرمایه ‌گذاری‌ های خود سود قابل توجهی کسب می ‌کنند. در مقابل، شرکت ‌کنندگان در یک طرح هرمی می‌ دانند که تنها راه کسب سود، جذب افراد بیشتر در این طرح است.

 

تاریخچه کلاهبرداری پانزی چیست؟

طرح پانزی نام خود را از چارلز پانزی [Charles Ponzi]، کلاهبرداری که هزاران سرمایه گذار را در سال 1919 فریب داد، گرفته شد. پانزی در آن دوره به سرمایه گذاران قول داده بود که در عرض سه ماه 50% سود به دست آمده از کوپن های پاسخ بین المللی را به آن ها بازگرداند.

 

در گذشته، خدمات پستی کوپن ‌های پاسخ بین‌ المللی را ارائه می‌ داد که به فرستنده امکان می ‌داد تا هزینه پست را پیش خرید کرده و آن را در مکاتبات خود بگنجانند. سپس گیرنده کوپن را با یک تمبر پست هوایی در اداره پست خانه خود مبادله می کرد.

با توجه به نوسانات قیمت پست، اختلاف قیمت تمبرها در کشورهای دیگر غیر عادی نبود. بنابراین، پانزی تصمیم گرفت نمایندگانی را استخدام کند تا از طرف او کوپن های پاسخ بین المللی ارزان را بخرند و سپس آن ها را برای وی بفرستند.

پانزی کوپن ها را با تمبر مبادله کرد، اما این تمبرها گران تر از آن چیزی بود که کوپن برای آن خریداری شده بود؛ سپس تمبرها برای کسب سود به قیمت بالاتری فروخته شد.

نمونه های معروف کلاهبرداری پانزی	سرمایه سرقت شده از هر طرح
برنارد میداف “Bernard Madoff”	بین 65 تا 70 میلیارد $
جورج سانتوس پونزی ” George Santos Ponzi”	4.5 میلیون $
وان کوین “OneCoin”	4 میلیارد $
دی سی سولار “DC Solar”	1 میلیارد $

 

معرفی ویژگی های یک کلاهبرداری پانزی

از جمله ویژگی های کلاهبرداری پانزی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• وعده کسب سود کلان در زمان کوتاه
• تضمین سود آوری قطعی بدون توجه به روند بازار
• عدم ارائه توضیحات کامل و جامع در رابطه با جزییات شرکت و طرح سرمایه گذاری
• عدم پرداخت سود به موقع با بهانه کسب سود بیشتر

 

تشخیص کلاهبرداری پانزی🔍نشانه هایی که یک طرح «PONZI» را داد می زنند!

کلاهبرداری پانزی چگونه آن را تشخیص دهیم؟ همانطور که گفتیم، کلاهبرداری پانزی یک برنامه سرمایه گذاری تقلبی است که از پرداختی های سرمایه گذاران جدید برای باز پرداخت سود سرمایه گذاران قبلی استفاده می کند.

در دنیای واقعی هر سرمایه‌ گذاری که انجام می ‌شود، درجاتی از ریسک را به همراه دارد. در واقع، سرمایه ‌گذاری ‌هایی که بازدهی بالایی ارائه می ‌کنند، معمولاً ریسک بیشتری نیز به همراه دارند.

بنابراین، اگر شخصی سرمایه ‌گذاری با «بازدهی بالا» و «ریسک ‌های کمی» را ارائه دهد، این احتمال وجود دارد که جزو کلاهبرداران پانزی باشد. بنابراین، بهتر است با نشانه های تشخیص یک طرح پانزی آشنا شوید.

بازدهی های غیر منطقی

بدیهی است که انواع سرمایه گذاری ها در بازارهای مالی مختلف، همیشه در حال نوسان هستند. به عنوان مثال، اگر شخصی در سهام یک شرکت سرمایه گذاری کند، زمانی قیمت سهام افزایش می یابد و در برخی مواقع کاهش می یابد.

با این حال، سرمایه ‌گذاران باید همیشه نسبت به سرمایه‌ گذاری‌ هایی که بدون توجه به شرایط نوسان بازار بازدهی بالا و غیرمنطقی دارند، شک داشته باشند.

 

فعالیت بدون مجوز رسمی

طبق قوانین فدرال و ایالتی، شرکت ها و پروژه های سرمایه گذاری باید دارای “مجوز” خاصی باشند و یا در یک نهاد تنظیم کننده ثبت شوند. اکثر طرح های پانزی به افراد و شرکت های بدون مجوز تعلق دارند.

به همین خاطر است که معمولا معامله گران حرفه ای، برای ثبت نام در یکی از کارگزاری های فارکس، ابتدا «رگوله» و «نهاد مالی نظارتی» آن را در نظر می گیرند. چراکه حتی بروکرهای فارکس نیز می توانند یک طرح پانزی به راه بیندازند!

از همین روی، همیشه برای مشارکت در یکی از پروژه های بازارهای مالی، ابتدا اعتبار نهاد مالی/دولتی که بر آن نظارت دارد را بررسی کنید.

 

استراتژی های بسیار پیچیده یا عدم شفافیت

تا حد امکان سعی کنید از سرمایه گذاری هایی که درکی از آن ها ندارید و یا اطلاعات کاملی از طرح سرمایه گذاری ارائه نمی دهند، پرهیز کنید. اکثر پروژه هایی که طرح پانزی هستند، استراتژی های مشخصی ندارند و یا این فرایند را به صورت گنگ و پیچیده توضیح می دهند که می تواند زنگ خطری برای شما باشد.

 

چالش در برداشت پول

اگر نمی توانید سرمایه اولیه خود را برداشت کنید و یا در دریافت سود مشکل دارید و این کار با تاخیر انجام می شود، بهتر است به شرکتی که در آن سرمایه گذاری کرده اید شک کنید. چراکه اکثر طرح های پانزی با پیشنهاد سودهای کلان به سرمایه گذاران، آن ها را از برداشت سرمایه و پول منع می کنند.

 

نداشتن سابقه سرمایه گذاری

قبل از اقدام برای سرمایه گذاری در یک طرح، مهم است که تأیید کنید آیا شرکت سرمایه گذاری در کمیسیون بورس و اوراق بهادار ثبت شده است یا خیر. اگر ثبت شده باشد، سرمایه گذار می تواند به اطلاعات مربوط به شرکت دسترسی پیدا کند تا قانونی بودن یا نبودن آن را تشخیص دهد.

معمولا در 90% مواقع، عدم وجود سابقه سرمایه گذاری به منزله کلاهبرداری بودن شرکت است.

راه های جلوگیری از به دام افتادن در طرح پانزی

اگر شما هم پیشنهاد سرمایه گذاری با شرایط عجیب و غریب و با وعده سودهای کلان را دریافت کرده اید، بهتر است اطلاعات جامعی در رابطه با ویژگی های کلاهبرداری پانزی و راه های جلوگیری از به دام افتادن این طرح ها داشته باشید:

• چیزی به نام سرمایه گذاری بدون ریسک تضمین شده وجود ندارد و بازده بالا فقط با “ریسک بالا” بدست می آید!
• کلاهبرداران پانزی از اصطلاحات فنی مبهم برای توصیف سرمایه ‌گذاری‌ های خود مانند «برنامه سرمایه ‌گذاری با بازده بالا» یا «آربیتراژ ارز جهانی» استفاده می ‌کنند.
• کلاهبرداران سعی می کنند با استفاده از تکنیک های سخت فروش، شما را تحت فشار قرار دهند تا تصمیمات عجولانه بگیرید و به شما فرصتی برای در نظر گرفتن ماهیت سرمایه گذاری نمی دهند.
• مانند بسیاری از طرح‌ های کلاهبرداری، شما تشویق می ‌شوید که سرمایه‌ گذاری خود را مخفی نگه دارید تا اطمینان حاصل کنید که حداکثر بازده را دریافت می ‌کنید، این کار به کلاهبرداران اجازه می دهد تا ماهیت واقعی طرح خود را پنهان کنند.
• هدف کلاهبرداران پانزی این است که تجارت خود را قانونی جلوه دهند، این بدان معنی است که آن ها اغلب عناوین شغلی جذاب و وب سایت های ساختگی دارند و جلساتی را در مکان های گران قیمت ترتیب می دهند تا معتبر به نظر برسند.
• قبل از سرمایه گذاری، رجیستر [FCA] شرکت یا پروژه سرمایه گذاری مورد نظر را بررسی کنید.
• همیشه سوالات ساده ای در مورد شرکت و طرح سرمایه گذاری بپرسید، در این باره هشیار باشید و اگر سعی می کنند از سوالات شما طفره بروند، پیگیر تر باشید.
• از هیئت مدیره ای که این طرح سرمایه گذاری را مدیریت می کنند سوالات خود را بپرسید و بخواهید با یکی از آن ها ملاقات یا تماس تلفنی داشته باشید.

 

نظر کارشناس درباره کلاهبرداری پانزی

کلاهبرداری پانزی یکی از طرح های سرمایه گذاری غیرقانونی است که وعده کسب سودهای کلان در کوتاه مدت را به سرمایه گذاران می دهد. این طرح که به نام چارلز پانزی در دهه 1920 نامگذاری شده است، تضمین سود آوری قطعی بدون نوسانات بازار را وعده می دهد و اغلب برای جذب سرمایه گذاران از استراتژی های گنگ و پیچیده ای استفاده می کند.

اگرچه چنین طرحی می تواند در کوتاه مدت کارساز باشد، اما در نهایت با کاهش جذب سرمایه گذاران جدید و عدم توانایی در پرداخت سود سرمایه گذاران قبلی سقوط می کند و کلاهبرداران با سرمایه جمع آوری شده فرار می کنند.

در این صورت، امکان دستیابی به “سود” و حتی “پول اولیه” برای سرمایه گذاران این طرح وجود نخواهد داشت. بنابراین، برای جلوگیری از به دام افتادن در این طرح های سرمایه گذاری، بهتر است تحقیقات لازم را در این زمینه انجام داده و سوابق شرکت و سرمایه گذاری های انجام شده روی این طرح را به دقت بررسی کنید.

سوالات متداول

چگونه می توان کلاهبرداری پانزی را تشخیص داد؟

برخی از علائم هشدار دهنده که نشان می دهد ممکن است با یک کلاهبرداری پانزی روبرو باشید عبارتند از:

• وعده بازدهی های غیرواقعی بالا: اگر طرحی سودهای بسیار بالا و بدون ریسک را در مدت زمان کوتاه تضمین می کند، احتمالاً کلاهبرداری است.
• فقدان شفافیت: مجریان طرح های پانزی معمولاً اطلاعات دقیقی در مورد نحوه سرمایه گذاری پول ها ارائه نمی دهند و از ارائه مدارک و اسناد معتبر خودداری می کنند.
• فشار برای جذب سرمایه گذار جدید: در این طرح ها، افراد را به شدت تشویق می کنند تا دوستان و خانواده خود را برای سرمایه گذاری در طرح جذب کنند.
• ثبت نام دشوار: در برخی موارد، ثبت نام و خروج پول از این طرح ها دشوار یا غیرممکن است.

چه تفاوتی بین سرمایه گذاری واقعی و کلاهبرداری پانزی وجود دارد؟

در سرمایه گذاری واقعی، پول شما در دارایی های واقعی مانند سهام، املاک و مستغلات یا اوراق قرضه سرمایه گذاری می شود و سود شما از رشد این دارایی ها به دست می آید. در مقابل، کلاهبرداری پانزی هیچ سرمایه گذاری واقعی ندارد و سودها صرفاً از پول سرمایه گذاران جدید پرداخت می شود. این طرح ها در نهایت سقوط می کنند و سرمایه گذاران پول خود را از دست می دهند.

چه کسی بیشتر در معرض کلاهبرداری پانزی قرار می گیرد؟

هر کسی می تواند قربانی کلاهبرداری پانزی شود، اما افراد مسن، افراد کم درآمد و افرادی که دانش مالی کمی دارند بیشتر در معرض خطر هستند.

چرا کلاهبرداری پانزی به سرعت سقوط می‌کند؟

کلاهبرداری پانزی به سرعت سقوط می‌کند زیرا برای پرداخت سود به سرمایه‌ گذاران قبلی نیاز به جذب سرمایه‌ گذاران جدید دارد. وقتی دیگر سرمایه‌ گذار جدیدی به طرح ملحق نشود، پول لازم برای پرداخت سودهای وعده داده شده وجود نخواهد داشت و طرح شکست می‌خورد.

چگونه می‌توان از افتادن در دام کلاهبرداری پانزی جلوگیری کرد؟

برای جلوگیری از افتادن در دام کلاهبرداری پانزی، باید به وعده‌ های سود غیرمعقول، عدم شفافیت و نداشتن مجوز رسمی از نهادهای نظارتی توجه کرد و تحقیقات کامل درباره شرکت و طرح سرمایه‌ گذاری انجام داد.